Η Praksis είναι από τις πιο γνωστές οργανώσεις  στον χώρο της ανθρωπιστικής βοήθειας. Σε ποιες κοινωνικές ομάδες απευθύνεστε κυρίως;

Απευθυνόμαστε σε όλες τις κοινωνικά και οικονομικά αποκλεισμένες ομάδες του ελληνικού πληθυσμού, όπως ορίζεται και από το καταστατικό της οργάνωσής μας.

Και ως τέτοιους εννοούμε άπορους, ανασφάλιστους, άστεγους, άνεργους, μετανάστες χωρίς χαρτιά (οι λεγόμενοι sans papier), αλλά και νόμιμους που χάνουν τη δυνατότητα εργασίας και ως εκ τούτου, δεν έχουν ένσημα για ασφαλιστικές παροχές -και κατ' επέκταση νομιμότητα- άρα εμπίπτουν σε καθεστώς παρανομίας. Ακόμη πρόσφυγες, αιτούντες άσυλο, θύματα διεθνικής σωματεμπορίας, παιδιά του δρόμου, οροθετικούς στο HIV και στην Ηπατίτιδα C και σε όλα τα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα, ασυνόδευτους ανήλικους, χρήστες ενδοφλέβιων ναρκωτικών ουσιών, φυλακισμένους και αποφυλακισμένους, καθώς και τσιγγάνους.

Όπως κατανοείτε, απευθυνόμαστε σε όλες τις κοινωνικές μειονότητες που δεν καλύπτονται από τα δίκτυα της κοινωνικής προστασίας, από τις ιατρικές παροχές.

Τι εικόνα έχετε σχηματίσει για το πώς διαμορφώνεται το κέντρο της Αθήνας μετά την κρίση;

Η εικονα που έχουμε είναι ότι μετά το 2008 και με το βάθεμα της κρίσης, υπάρχει αύξηση και πολλαπλασιασμός σε ζητήματα, όπως το φαινόμενο των αστέγων όσο και της πολυμορφίας των κοινωνικά αποκλεισμένων. Βρίσκουμε π.χ. άστεγο, χρήστη, οροθετικό μετανάστη. Επομένως, υπάρχουν αποκλείσμένοι πληθυσμοί οι οποίοι διογκώνονται.

Για ποιον λόγο θεωρείτε ότι έχουν αυξηθεί οι κοινωνικές ομάδες που απευθύνεστε μετά την κρίση;

Η κρίση έχει δημιουργήσει αποκλεισμούς. Σε μια Ελλάδα που χάνονται 1000 θέσεις εργασίας την ημέρα, καταλαβαίνετε ότι αυτόματα οι πληθυσμοί που δεν έχουν υποστηρικτικά δίκτυα βρίσκονται απομονωμένοι και προσπαθούν να βρουν άλλες διεξόδους. Όταν π.χ. δεν υπάρχουν προγράμματα καταπολέμησης ναρκωτικών ουσιών, εξαιτίας ανεπαρκούς χρηματοδότησης, αυξάνονται τα κρούσματα. Αυτό ισχύει και σε άλλους τομείς, όπως αυτών της οροθετικότητας και της ηπατίτιδας. Από τη στιγμή που βλέπουμε ότι ένα κράτος συρρικνώνεται οικονομικά, συρρικνώνονται και οι υπηρεσίες ιατρικής, κοινωνικής πρόνοιας.

Έχει ανοίξει μια συζήτηση εδώ και χρόνια, πιο έντονα μέσα στο 2014, για την ανάπλαση του κέντρου. Μια τέτοια ενέργεια θεωρείτε ότι είναι αρκετή για να βελτιώσει την εικόνα του κέντρου σε σχέση με την τωρινή κατάσταση;

Είχα την τιμή να με προσκαλέσει το ίδρυμα Ωνάση στην κίνηση που κάνει για το Rethink Athens. Ήμουν στη συμβουλευτική επιτροπή, καθώς ήθελαν να υπάρχει και η ματιά των ΜΚΟ, των ανθρώπων δηλαδή που κινούνται στους δρόμους. Τo concept είναι ότι δεν θέλουμε να αναπλάσουμε το κέντρο της Αθήνας για να δείξουμε μια καλή βιτρίνα και να μετατοπίσουμε βίαια τον πληθυσμό του κέντρου. Κάτι το οποίο είναι ωραίο, αφού έχει ως χαρακτηριστικό του την πολυ-πληθυσμικότητα. Άρα δεν έχει λογική να αποδομήσουμε μία ολόκληρη πόλη. Θα πρέπει να προσαρμόσουμε οποιαδήποτε ανάπλαση και αναμόρφωση με τους πληθυσμούς που υφίστανται, και όχι να τους κρύψουμε κάτω από το χαλί.

Η ρατσιστική βία σας έχει δημιουργήσει προβλήματα;

Βεβαίως. Καταρχάς είμαστε από τις οργανώσεις που πρωτοστάτησαμε στο να δημιουργήθει το δίκτυο καταγραφής περιστατικών ρατσιστικής βίας το οποίο συντονίζει η Εθνική Επιτροπή για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου και η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες, ενώ συμμετέχουμε γύρω στους 110 φορείς και οργανώσεις από την Ελλάδα. Από το 2008 και μετά είδαμε πογκρόμ που δεν έχουν να κάνουν μόνο με τον μετανάστη, αλλά και με τον σεξουαλικό προσανατολισμό. Αυτό το φαινόμενο έχει ενταθεί αρκετά και σε εμάς τους ίδιους. Δηλαδή τι είσαστε εσείς, είσαστε αυτοί που προστατεύετε μετανάστες, επομένως είστε και εσείς εναντίον μας. Έχουμε δεχτεί λεκτικές επιθέσεις, έχουν κάνει περιφρούρηση γειτονιάς μπροστά στη μονάδα μας που κάνουμε εξετάσεις για τον HIV.

Πόσο εύκολο είναι ένα άτομο που είναι θύμα ρατσιστικής βίας να έρθει να το καταγγείλει;

Άμα θέλουμε να βάλουμε ένα ποσοστό θα λέγαμε ένα 60% με 70%. Δεν το δηλώνει εξαρχής, έρχεται για άλλο λόγο και στην πορεία θα διαπιστωθεί. Δηλαδή θα έρθει για να ζητήσει ιατρική βοήθεια και μέσα από την ιατρική εξέταση και με τη βοήθεια κοινωνικού λειτουργού θα διαπιστώσουμε ότι είναι θύμα ρατσιστικής βίας. Και μετά ξεκινάμε τη διαδικασία. Να το αναφέρει ανώνυμα, για να έχουμε το καταγεγραμμένο ποσοστό ως δίκτυο, για να πάμε στο υπουργείο Δικαιοσύνης και υπουργείο Δημόσιας Τάξης και να τους δείξουμε τις καταγραφές μας. Κοιτάξτε καταρχάς στους κόλπους σας, γιατί υπάρχουν και φαινόμενα αστυνομικής βίας.

Και όποιος θέλει να προχωρήσει την καταγγελία, του παρέχουμε τη νομική βοήθεια και τη στήριξη να το πάμε στη δικαιοσύνη. Υπάρχουν τέτοια παραδείγματα.

Σε τέτοια ζητήματα συνεργάζεστε με άλλους φορείς;

Συνεργαζόμαστε με το Ελληνικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες, που έχει νομική θεσμοθέτηση.  Με το Οικουμενικό Πρόγραμμα Προσφύγων, με τους Γιατρούς του Κόσμου, με την Ύπατη Αρμοστεία, με τις LGBT οργανώσεις, με τον ΣΥΔ (Σωματείο Υποστήριξης Διεμφυλικών).

Υπάρχουν χειροπιαστά αποτελέσματα από τη δράση σας;

Ναι, υπάρχουν. Μέσα από το πρόγραμμα “συν στο πλην” που τρέχουμε, με τη χρηματοδότηση από το ίδρυμα Στ. Νιάρχος, το οποίο ξεκίνησε από το 2012, με δύο άξονες. Έναν προληπτικό και έναν παρεμβατικό. Ασχολούμαστε με τον Έλληνα που έχει υποστεί τα πάντα μέσα στην κρίση. Τον άστεγο δεν τον προλάβαμε. Τι κάνουμε όμως τώρα; Ανοίξαμε κέντρα υποδοχής αστέγων, ένα στην Αθήνα, ένα στον Πειραιά και ένα στη Θεσσαλονίκη. Αφού τον συναντήσουμε με τους street workers, τον καταγράφουμε, του δίνουμε μια πρώτη βοήθεια, στη συνέχεια τον προσελκύουμε στο κέντρο μας. Να πάρει όλες τις υπηρεσίες που χρειάζεται εκεί. Υγιεινής, καθαριότητας, να κάνει μπάνιο, να πλύνει τα ρούχα του, να του δώσουμε εμείς ρούχα καινούργια, να του δώσουμε survival kit. Ακόμα κοινωνικοί λειτουργοί και ιατροί από τη στιγμή που μπαίνει ο άστεγος στο κέντρο μας, προσπαθούν να τον βγάλουν από την κατάσταση αυτή. Αυτό αφορά τον παρεμβατικό άξονα.

Στον προληπτικό άξονα ασχολούμαστε με οικογένειες που βρίσκονται ένα βήμα πριν την έλλειψη στέγης. Με ανεργία, χρέη κ.ά. Από τον Μάρτιο του 2012 μέχρι σήμερα ασχοληθήκαμε με 3000 οικογένειες και υπάρχουν ακόμα 4500 για να μπουν στο πρόγραμμα. Μόλις ενταχθούν στο πρόγραμμα, τους δίνουμε λεφτά για το ενοίκιο, για τα διατροφικά τους έξοδα και ταυτόχρονα τους παρέχουμε νομικές και οικονομικές υπηρεσίες για να κάνουμε διακανονισμούς και να μην τους κυνηγούν οι τράπεζες. Έχουμε ως στόχο πάνω στο εξάμηνο να τους ξαναβγάλουμε στην αγορά εργασίας. Είναι επιτυχία ότι το 83% βγήκε από αυτό το πρόγραμμα χωρίς χρέη και με δουλειά. Και δουλειά όχι ευκαιριακή,αλλά με μόνιμα χαρακτηριστικά. Κάποιους από αυτούς τους ξανασυναντήσαμε μετά από 2 χρόνια για να δούμε ποια ήταν η εξέλιξή τους. Εξακολουθούσαν και εργάζονταν σε μια Ελλάδα που χάνονται 1000 θέσεις εργασίας την ημέρα.

Τα αποτελέσματα που αναφέρατε πιο πάνω αφορούν Έλληνες. Υπάρχουν αντίστοιχα στοιχεία και για μετανάστες. Έχουμε δει κρούσματα φοβίας, απομόνωσης απέναντί τους αρά εξ αντικείμενου είναι λίγο πιο περίεργο.

Υπάρχουν. Απλά χρειάζεται μια πιο συστηματική προσέγγιση / αντιμετώπιση. Για να κάνουμε άρσεις ξενοφοβίας χρειάζεται μια πάρα πολύ συστηματική δουλειά. Έχουμε στεγαστικά προγράμματα για τους αιτούντες άσυλο. Όταν έρχονται εδώ, δεν υπάρχει κάποιο οργανωμένο σύστημα περίθαλψης. Δεν έχουμε ξενώνες. Δεν θέλουμε γιατί τους ιδρυματοποιεί, υπάρχει συγκέντρωση και γίνονται εύκολα στόχοι. Εμείς θέλουμε με το που θα μπει κάποιος στην Ελλάδα αυτόματα να ξεκινήσει και η ένταξή του. Έχουμε επιλέξει να τους στεγάσουμε σε διαμερίσματα, τα οποία είναι σκόρπια. Αυτή τη στιγμή νοικιάζουμε 27 σε όλη την Ελλάδα. Τα 17 είναι στην Αθήνα και βρίσκονται από τον Πειραία μέχρι το Ίλιον. Το θέμα είναι όμως να έχουν αυτόνομη διαβίωση. Να μην αφεθούν και περάσουν σε μια κατάσταση "παγώματος". Να δραστηριοποιηθούν και να αναλάβουν ευθύνες. Βέβαια είναι δύσκολος δρόμος.

Αυτή τη στιγμή ποια είναι τα κυριότερα προγράμματα που υλοποιείτε;

Αυτή τη στιγμή "τρέχουν" τα δύο πολυιατρεία σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη. Οι δύο ξενώνες σε Αθήνα και Πάτρα για ασυνόδευτα ανήλικα που έχουμε, που είναι παιδιά τα οποία διακινούνται μέσω της Ελλάδας σε άλλες χώρες (στην Πάτρα σε συνεργασία με τον Ελληνικό Ερυθρό Σταυρό). Έχουμε το πρόγραμμα "συν στο πλην" με τα κέντρα ημέρας υποδοχής αστέγων. Το στεγαστικό πρόγραμμα για τους αιτούντες άσυλο. Δύο κινητά ιατρεία. Το ένα κινήτο στα σύνορα από τον Προμαχώνα μέχρι τον Έβρο και περιθάλπτουν όλους αυτούς που μπαίνουν παράνομα. Η άλλη μονάδα βρίσκεται στον Πειραία και κάθε φορά που υπάρχει κόκκινο φως σε νησί, που δέχεται καράβι με μετανάστες, τρέχει η μονάδα να κάνει περίθαλψη. Τέλος, δύο κινητές μονάδες που κάνουν τον έλεγχο για ηπατίτιδα C και τον HIV.                                                                                            

Για όλα αυτά τα προγράμματα χρειάζονται και εθελοντές. Υπάρχει ανταπόκριση από τους συμπολίτες μας;

Υπάρχει. Για εμάς είναι ευχής έργον ότι αυτή τη στιγμή έχουμε 600 εθελοντές και 180 στελέχη.

Πιστεύετε ότι ο εθελοντισμός θα δώσει λύση;

Κακά τα ψέματα. Θεωρώ ότι η λύση έχει να κάνει με την κυβερνητική, την κρατική και τη θεσμική βούληση. Ο εθελοντισμός είναι πολύ σημαντικός, αλλά είναι υποκατάστατο. Αν δεν υπάρχει βούληση κρατική και επένδυση, ο εθελοντισμός θα είναι απλώς άλλοθι. Για να είναι αποτελεσματικός θα πρέπει να πατάει σε κάποια στρατηγική. Μια στρατηγική που να υιοθετείται από το κράτος. Ειδάλλως δεν είναι παρά μια απόδειξη κάποιων ευγενών συναισθημάτων κάποιων συμπολιτών μας. Σημαντικός ο εθελοντισμός και η αλληλεγγύη αλλά θα πρέπει να υπάρχει και κρατική βούληση.

Αυτή την περίοδο που υπάρχουν και αλλάγες σε τοπικό επίπεδο να περιμένουμε από εσάς κάποιες παρεμβάσεις;

Έχουμε ήδη κάνει παρεμβάσεις. Στείλαμε επιστολή στην κ. Δούρου. Την ενημερώσαμε για ένα άρθρο στον Καλλικράτη, που αναφέρει ότι η περιφέρεια για να κάνει μια στρατηγική για θέματα πρόνοιας θα πρέπει να κάνει και μια επιτροπή διαβούλευσης με τις αντίστοιχες Μ.Κ.Ο. Αυτό δεν έγινε ποτέ με τον κ. Σγούρο. Ελπίζουμε η κ. Δούρου να ξεκινήσει αυτή τη διαδικασία. Πρέπει οι μικροί κυβερνήτες, όπως είναι οι περιφερειάρχες, να κατανοήσουν και να αφουγκραστούν από αυτούς που βρίσκονται στο πεδίο και βρίσκονται σε επαφή με αυτούς τους πληθυσμούς, τελικά δεν κάνουν τίποτα άλλο από αυτό που κάνει και το κράτος. Σχεδιάζουν οικονομικοτεχνικά. Κάτι το οποίο είναι τραγικό.  Το να έρθουν δηλαδή κάποιοι χαρτογιακάδες να μας πουν για δείκτες, χωρίς να ξέρουν αν αυτό το οποίο σχεδιάζουν ανταποκρίνεται στην ανάγκη και στην πραγματικότητα.

Πού μπορεί να σας βρει κάποιος που έχει ανάγκη;

Αν κάποιος έχει ανάγκη και θέλει να μάθει περισσότερες πληροφορίες για θέματα υγείας, για σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα και τον HIV, μπορεί να μπει στο site www.praksis.gr, μπορεί να καλέσει στην τηλεφωνική μας γραμμή που είναι 24ωρη (στο 800 1111600), ή στο 210 5020520.

Συνέντευξη στο Rejoin από τον Τζανέτο Αντύπα, Πρόεδρο Διοικητικού Συμβουλίου στο Σωματείο Praksis